Poulard tarwe

Een nieuwe tarwesoort is gearriveerd. Woensdag 19 januari was Tijs Boelens in de molen. Met Tijs erbij valt er altijd wat te beleven. We hebben samen masteluin en Poulard gemalen.

Masteluin is een mengeling van rogge en tarwe. Eeuwen terug was de wintertarwe vorstgevoeliger dan nu. Vooral in de Kleine IJstijd, tijdens de jaren 1500, mislukten de oogsten door de strenge vorst. In de kerk van St. Martens Lennik werd verkoold graan opgegraven. Het dorp werd platgebrand in 1580, zoals op veel plaatsen in die periode van troebelen. Het opgegraven graan bleek masteluin te zijn. Gezaaid voor de winter beschermt de rogge met zijn breder blad de meer gevoelige tarwe. Wanneer de tarwe toch bevroor, bleef er nog de rogge over. Kwestie van zeker te spelen.  Tot 1860 ongeveer was masteluinbrood de voeding voor de middenklasse.

Poulard vertelt een ander verhaal. De Latijnse naam voor Poulardtarwe, Triticum turgidum, verwijst naar emmertarwe, Triticum turgidum dicoccum. Emmertarwe verschijnt na 8500 voor onze tijdrekening eerst nog als wilde plant, daarna gedomesticeerd. Genetisch onderzoek wees uit dat de gedomesticeerde emmertarwe afkomstig is uit de omgeving van Sanliurfa, Zuid-Oost Turkije. Vandaar uit werd die graansoort verspreidt naar het Westen. In 6500 voor onze tijdrekening (VOT) kwam emmertarwe voor in Griekenland, rond 5000 VOT werd het verbouwd in Duitsland. Uit emmertarwe ontwikkelde zich durumtarwe (Triticum durum) en kamut (Triticum turgidum polonicum). Broodtarwe (Triticum aestivum) is een gehybridiseerde tarwesoort en ontwikkelde zich uit gedomesticeerde emmertarwe (Triticum turgidum dicoccum) en een wilde grassoort Aegilops tausschii, tussen 6000 en 5000 VOT rond de Kaspische Zee.

De Poulardtarwe is bijgevolg een ouder neefje van de broodtarwe en bestond voor en naast emmertarwe. Samen met emmertarwe is Poulard naar het Westen verhuisd en in streken zoals Auvergne en Berry tot halfweg de 19de eeuw gekweekt.



Volgens “Les Meilleurs Blés”, een uitgave van Vilmorin uit 1880 (te vinden via www.gallica.fr) (zie ook bovenstaande afbeelding), zijn

Poulardtarwes (Triticum turgidum, L.) gekenmerkt door de vorm van de granen, met een verdikking of een bult, afkomstig uit Centraal Europa. Ze komen voor in streken met een landklimaat, op ruwere bodem. Het zijn grotere en rustiekere granen dan de zachte graansoorten. Het stro is steviger maar de plant struikt minder. Het einde van de stengel buigt naar beneden, zodat de zware en vierkante aar naar de grond buigt. Alle poulards hebben baarden, maar er zijn verschillende variëteiten  die bij rijpheid hun baard verliezen. De aar is soms glad, soms behaard. De granen zijn zelden wit, eerder roodachtig en soms bijna glanzend. 

Er is een categorie Poulards, het merendeel afkomstig uit Italië, de « pétanielle blanche » is daarvan het type, die de overgang vormen tussen echte poulardtarwe en de harde graansoorten. 

De kwaliteit van de Poulardgranen is niet de meest fijne, bij het malen krijgt men veel zemelen, de bloem bevat weinig gluten en is grijsachtig. Een uitzondering vormt de poulard van Australië met een mooie gele korrel.

In Frankrijk wordt Poulard vooral gekweekt in het centrale deel, in de Berry en in Auvergne. Ook in Zuid-Duitsland, in Franstalig Zwitserland, in Lombardijë en centraal Italië vindt men Poulard.

Een ander Frans artikel over Poulardtarwe vertelt dat er nu in Occitanië en in Auvergne experimenten lopen op argrofysiologisch vlak met Poulardtarwe. Er worden 58 verschillende variëteiten Poulard onderzocht op ziekteresistentie. De ziekteresistentie van Poulard is groot.

Een andere vroegere zwakte van Poulardtarwe namelijk het lage glutengehalte, zou nu best een voordeel kunnen zijn. De soort gluten van Poulard zou beter verteerbaar blijken.

Tot 1860 was Poulard de meest gecultiveerde tarwesoort in Auvergne en werd ook gebruikt voor pastas. 

Weer een nieuwe spruit uit de oneindige granenfamilie. Wat het leven van de molenaars boeiend maakt !

(Le blé Poulard, variété ancienne ou variété du futur ? Trait d’union Paysan, augustus 2018)

Molens van Galmaarden 

Dit boek geschreven door Luc Cromphout en Hubert De Weerdt bevat veel verhalen van Galmaardenaren over hun molens en prachtige foto's. Het biedt een overzicht van bestaande en verdwenen molens in Galmaarden, Tollembeek en Vollezele.

Het boek is te koop in Heetveldemolen en op de dienst Toerisme van Galmaarden. De kostprijs is 12 euro.

w.erfgoedcelpz.be/water-en-wind

De Pajotse Molenvloek

Dit jeugdboek werd geschreven in het kader van het Leaderproject "Water & Wind". In deze publicatie maken kinderen kennis met de molens uit de streek en met het brood bakken.

.erfgoedcelpz.be/water-en-wind

Molenbox met 8 wandel- & fietsroutes

langs de (verdwenen) molens in Galmaarden
In kader van het project Water en Wind ontwikkelde de Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei deze molenbox die je langs het molenverleden van de streek brengen. De molenbox kost 2 euro en is te koop in de molen, Bar Richard en online via www.erfgoedcelpz.be/water-en-wind

Speltpannenkoeken

Ingrediënten

• Melk 650 ml
• Gist 10 gr
• Suiker 30 gr
• Eieren (3)
• Vanille
• Speltmeel 375gr
• Zout
• Boter 180 gr (gesmolten)

In volgorde de grondstoffen goed mengen en laten rijzen tot het dubbel van het beslag.Bakken, ci 20 pannenkoeken